Bu içerikte verdiği mesajla ilgi çekici filmler arasına girerek çok fazla izlenen ve sonuyla da insanları düşündüren El Hoyo (Platform) hakkında bir inceleme yapacak ve filmi toplum bakımından ele almaya çalışacağız. SPOİLER İÇERİR!
Platform, dikey olarak inşa edilmiş bir hapishanede oluşturulan düzenin mahkûmlara etkisini, toplumsal bağlamda izleyiciye sunan İspanyol yapımı olan bir filmdir. Başrolümüz Goreng’ in hapishanedeki diğer kişilerden bir farkı vardır: Gönüllü olarak gelmesi. Kulağa her ne kadar garip gelse de Goreng, kendini terbiye amaçlı bu merkeze gelmeyi seçmiştir. Yapıya Platform adı verilmesinin sebebi de yemek dolu dikdörtgen bir yapının asansör sistemiyle yukarıdan aşağı doğru hareket etmesidir.
Bu dikey yapıtta amaç insanların aşırı derecedeki hazlarını azaltmak, popüler kültürün getirisi olan tüketim çılgınlığına son vermek ve insani duyguların ön plana çıkarılarak empatiyle kendilerini eğitmesini sağlamaktır diyebiliriz. Gel gör ki, insanın aç gözlülüğü burada da peyda olur. Platformda her bir mahkûmun sevdiği yemekler bulunsa da doymama korkusuyla hareket ettikleri için sadece kendilerini düşünerek insanlıktan çıkarlar. En üstteki kişilerden alt kattaki kişilere ancak yemeklerin artıkları kalır ve devamlı bir isyan söz konusudur. İşte izleyiciler olarak bu dikey hapishanedeki düzenin amacının sorgulanması Goreng’ in hapishaneye gelmesiyle başlar.
Film ile dikkat çekilmek istenen en önemli unsur toplum eleştirisidir. Yönetmen Dikey hapishaneyle, toplumumuzdaki sosyo-ekonomik farkları ve kapitalizmin ele geçirdiği dünya düzenini ön plana çıkarmayı gütmüştür. Bir diğer örnek ise her mahkûmun yanına bir eşya alma hakkı vardır ve Goreng’ in yanına aldığı şey Don Kişot eseridir. İki kişilik odada kalan Goreng’ in yanındaki yaşlı adam ise televizyonda gördüğü reklamın etkilemesiyle “son derecede keskin” bir bıçağı yanına almıştır. Burada hem toplumun içerisinde sızmış ve onu zehirleyen popüler kültüre hem de başrolümüz diğerlerinden farklı olduğuna şahit olmaktayız. Don Kişot hususunda söylememiz gereken önemli bir benzetme var elbette. Eser konusuna bakıldığında zafere ulaşma yolunda yanına aldığı şövalye ile gerçekleşmemiş hayaller peşine koşan ve hep yenilgiye düşen adamı anlatır. Filmin “son olmayan sonuna” baktığımızda da Don Kişot ile Goreng’ in benzerliği gözden kaçmamaktadır.
Platform sistemi üstte bahsettiğimiz gibi öncelikle ruhu eğitmeyi amaçlasa da üst katmandaki insanların alt katlardaki insanları düşünmeden onları adeta sömürmeleri sonucunda kapitalizmi ve toplum içerisindeki katmansal farkı vahşice gözler önüne sermektedir. Filmin başından sonuna kadar Goreng mahkûmlara başta dış göz olarak içerisinde bulundukları durum konusunda yardımcı olup yol göstermeye ve bir nevi kendilerine getirmeye çalışmaktadır. Bu sebepten ötürü başrolümüzü yol göstericilik bakımından Mesih veya İsa ile eşleştirebiliriz. Başrolümüzün bu uğurdaki savaşının nasıl sonuçlandığına gelirsek…
Başlangıç niteliğindeki bu bitişi ele aldığımızda başrolün çabalarının karşılığını alıp almamış olduğu belli olmayan, keskinliği neredeyse sıfır olan bir bitiş söz konusudur. Adamımızın amaçladığı sona ulaşmış olduğudur. Filmde belki de bir simge olarak görülen tatlı, filmin sonunda da ortaya çıkmıştır. Bu tatlıyla karnını doyuran küçük çocuk aynı zamanda başrol için de bir umut niteliğindedir. Gördüğümüz gibi tüm simgeler birbirine zincirle bağlanmış bir döngü içerisindedir. Don Kişot’ ta olduğu gibi Goreng’ de bulunduğu zorlu ortamda kendince verdiği mücadeleyle debelenen ve düzeni alt edemeyen bir insandan farksızdır kanımızca…
Peki, siz film sonu hakkında neler düşünüyorsunuz?
Filmi izlerken benim için bazı açılardan zordu. Sistemin kendisine etmediğimiz laf kalmadı:) Oldukça güzel bir yorum olmuş. Ellerinize sağlık